کنتاکتور یک دستگاه سوئیچینگ الکتریکی است که جهت خاموش و روشن کردن مدار الکتریکی به کار می رود. بدون شک این دستگاه یکی از مهم ترین و پرکاربرد ترین تجهیزات در برق صنعتی و سیستم های قدرت است. همین موضوع سبب شده تا در این مقاله به بررسی نشانه های خرابی کنتاکتور بپردازیم و شما را با این دستگاه بیشتر آشنا کنیم. برای مشاهده ی سایر محصولات کنتاکتور اشنایدر روی لینک کلیک کنید.
کنتاکتور یک سوئیچ یا رله کنترل شده ی الکتریکی است که آن را جهت کلید زنی مدار الکتریکی قدرت به کار می گیرند. کنترل این قطعه معمولا به وسیله مداری است که قدرت بسیار پایین تری به نسبت مدار کلید زده شده دارد. به تعریف ساده تر می توان گفت کنتاکتور ها کلید های الکترومغناطیسی اند که به وسیله یک جریان کوچک تر، می توانند جریان بزرگ تر را قطع و وصل کنند.
کنتاکتور ها از قسمت های مهم مدار به حساب می آیند، از این رو دارای کاربرد های متعددی هستند. یکی از این کاربرد ها در کنترل روشنایی بخشی محیط هایی همچون ساختمان های مسکونی، صنعتی و تجاری بزرگ است. این قطعه در رله های مرطوب با جیوه، دستگاه های تهویه، تک پل در خودرو و موارد بسیار دیگر نیز به کار می رود. کنتاکتور ها از قسمت های مهم در راه اندازی موتور ها به حساب می آیند که از مهم ترین کاربرد های آن باید به استفاده جهت جلوگیری از پایین آمدن بار و قطع برق به همراه محافظ های لازم اشاره کرد.
خرابی کنتاکتور چه نشانه هایی دارد؟
کنتاکتور یکی از قطعات مهم و کاربردی در صنعت بوده که گاهی به دلایل مختلف ممکن است آسیب دیده و خراب شود. در این صورت باید به بررسی نشانه های خرابی کنتاکتور و تست سالم بودن آن پرداخت که در ادامه آن ها را بیان می کنیم.
اتصال کوتاه شدن کنتاکتور
یکی از مهم ترین نشانه های خرابی کنتاکتور ها، اتصال کوتاه شدن آن هاست. زمانی که در کنتاکتور اتصال کوتاه رخ می دهد، نشان دهنده این موضوع است که دستگاه در یک فضای پر از گرد و خاک، گاز های خورنده و رطوبت کار کرده است. همین موضوع سبب می شود تا اتصال کوتاه در کنتاکتور به وجود بیاید.
جوش خوردگی کنتاکتور
جوش خوردگی یکی دیگر از نشانه های خرابی کنتاکتور بوده و هنگامی که دستگاه به دلیل شوک الکتریکی جوش بخورد، می توان به سادگی متوجه خرابی آن شد. اعمال بار اضافی به کنتاکت یا اتصال کنتاکتور، اتصال کوتاه شدن آن در طرف بار، وارد شدن فشار بیش از حد ضعیف به وسیله فنر کنتاکت و … باعث به وجود آمدن این خرابی است.
پرش هسته آهنی کنتاکتور
یکی دیگر از نشانه های خرابی کنتاکتور پرش هسته آهنی است که این مشکل نیز دلایل مربوط به خود را دارد. از جمله این دلایل می توان به خرابی سیم پیچ کنتاکتور، کم بودن ولتاژ منبع تغذیه، وارد شدن فشار بیش از حد قوی به وسیله فنر کنتاکت و … اشاره کرد.
صدا در کنتاکتور
در برخی از مواقع صدای ویز ویز از کنتاکتور به گوش می رسد که قطعا می توان گفت این صدا یکی از نشانه های خرابی کنتاکتور است. کثیف بودن کنتاکتور و شل بودن اتصالات قسمت های مختلف آن از مهم ترین عوامل ایجاد این سر و صدا هاست.
سوختن بویین
در نهایت می توان گفت سوختن بویین نیز یکی دیگر از نشانه های خرابی کنتاکتور است که می تواند سبب عدم کارکرد صحیح کنتاکتور شود. چنانچه برای این قطعه حفاظت استاندارد ولتاژ و جریان اعمال نشود، می تواند آتش سوزی دستگاه را در پی داشته باشد.
در صورت خرابی کنتاکتور در عملکرد آن چه تاثیری دارد؟
پس از بررسی نشانه های خرابی کنتاکتور نیاز است که به تاثیر این خرابی ها در عملکرد دستگاه بپردازیم. هنگامی که کنتاکتور دستخوش یک خرابی یا اشکال جدی شود، ممکن است که ساختار درونی آن مانع از بسته شدن مدار درونی و در نتیجه عبور جریان برق شود. در واقع در چنین حالتی یا به کلی اتصال برقرار نشده و یا آن چنان که باید این اتصال ایجاد نمی شود.
ریپ زدن و صدای نامناسب کنتاکتور
شیر برقی و بوبین کنتاکتور در اثر عملکرد نامناسب آن تحت تاثیر قرار گرفته و به همین دلیل آن حالت پیستون مانند درون شیر برقی قادر به قطع و وصل کردن ارتباط ها نمی باشد. از این رو نوعی صدای نامناسب و مربوط به ریپ زدن یا جیک جیک و تق تق مداوم ایجاد می کند که یکی از نشانه های خرابی کنتاکتور است.
البته در برخی مواقع این صدا منقطع و بخش بخش نبوده و به صورت مداوم تر و در تلفیق با صدای عادی دستگاه شنیده می شود، بدین صورت که به نظر می رسد موتور و دیگر قطعات متحرک با قدرت بیشتری کار می کنند.
ذوب و سوختگی
در شرایطی که آسیب بسیار شدید و جدی باشد، ممکن است آثار ذوب یا سوختگی و تغییر رنگ در قالب پلاستیکی اطراف محل نصب کنتاکتور یا در پوسته و قالب خود آن به چشم بخورد. این موضوع نشان دهنده خطر بسیار جدی است که دستگاه را تهدید می کند و باید هر چه زودتر ضمن قطع جریان برق، اقدام به تعویض کنتاکتور نمایید.
مشکلات متداول کنتاکتور
اما در کنار نشانه های خرابی کنتاکتور که بیان شد، به صورت کلی هر کنتاکتوری از جمله کنتاکتور قدرت، کنتاکتور جریان بالا یا کنتاکتور آمپر بالا اغلب با سه نوع از خرابی ها رو به روست. این سه گونه از خرابی که متداول ترین مشکلات کنتاکتور محسوب می شوند، ممکن است نشانه های متفاوتی داشته باشند.
کویل های ضعیف و آسیب دیده
در ابتدا باید توجه داشته باشید که خود کویل ها در صورتی که خراب شوند، به هیچ وجه قابل تعمیر نیستند. در این صورت ممکن است که قصد داشته باشید که با تعویض کویل ها، کنتاکتور را تعمیر کنید، اما تعویض کویل های یک کنتاکتور در عمل خسته کننده و در برخی مواقع حتی پیچیده و مشکل ساز است. از طرفی در بسیاری از مواقع این روش منتهی به نتیجه ایده آل نبوده و حتی اگر مشکل را رفع کند به صورت مقطعی است و کنتاکتور را به زودی با چالش ها و خرابی ها مواجه می کند.
خرابی کلی یا دچار حریق شدن کنتاکتور
در این شرایط کاملا واضح و بدیهی است که هیچ چیزی از قطعه برای تعمیر باقی نمانده است، پس در نتیجه باید مشکل را از طریق تعویض کنتاکتور حل کنید. توجه داشته باشید که در این مورد علاوه بر تعویض قطعه، برخی دیگر از قطعات جانبی مرتبط با این بخش را بهتر است که به منظور اطمینان بیشتر بررسی نموده تا از خسارت ها و صدمات ناشی از آن جلوگیری نمایید.
کثیفی در بخش اتصال (پلاتین کنتاکت ها)
در کنتاکتور ها نیز دسته ای از نقاط یا به اصطلاح درگاه هایی وجود دارند که با سیم و یا بخش های رسانای مدار در تماس بوده و از این طریق برق را انتقال می دهند. این بخش ها که در اغلب مواقع به صورت فلزی و پلاتینی هستند، گاها کثیف می شوند و ایجاد یک لایه از رسوب کثیف به روی آن ها می تواند منجر به عدم رسانایی لازم و در نهایت تضعیف در کارکرد کنتاکتور شود. در شرایط این چنینی به سادگی می توان به استفاده از پیچ گوشتی و یا هر وسیله دیگری، رسوبات را با خراش دادن سطح از بین برده و مجددا رسانایی آن ها را برقرار کرد.
سخن پایانی
آشنایی با نشانه های خرابی کنتاکتور و بررسی سالم بودن آن قطعا یکی از مهم ترین نکاتی است که باید هنگام استفاده از این دستگاه با آن آشنایی داشته باشید. اتصال کوتاه شدن، جوش خوردگی، عدم بازگشت یا بالا پریدن هسته آهنی، سر و صدا و سوختن بویین از مهم ترین این نشانه ها هستند.