امروزه کنتاکت ها نقش بسیار مهمی در مدارها و صنایع دارند. در برق صنعتی و اتوماسیون های صنعتی از کنتاکت ها استفاده می شود. دو نوع از کنتاکت های پرکاربرد، کنتاکت کمکی و اصلی بوده که هر کدام ویژگی و کاربرد مختلفی دارند. در این مقاله قصد داریم تا در خصوص تفاوت کنتاکت کمکی و کنتاکت اصلی صحبت کنیم. برای مشاهده ی سایر محصولات کنتاکتور اشنایدر روی لینک کلیک کنید.
آشنایی با کنتاکت کمکی
کنتاکت های کمکی یا سوئیچ نوعی کنتاکت اضافی بوده که بخش مهمی از مدار را تشکیل می دهند. به کمک این کنتاکت مقدار الکتریسته عبوری در مقدار می تواند افزایش یابد. زمانی که یک وسیله کمکی در مدار وجود داشته باشد، جریانی بیشتر از کل مسیر در یک نقطه از مدار حرکت می کند. این امر بدان معناست که برخی از نقاط در مدار هیچ جریانی را دریافت نمی کنند، در حالی که برخی دیگر بیشتر از حد ممکن جریان برق را دریافت می کنند.
وجود کنتاکت های کمکی موجب شده تا به طور یکسان به همه نقاط مدار برق برسد(نقش کنترلی). با وجود یک تا دو کنتاکت کمکی در مدار می تواند مقدار برق را در هر مسیر محدود کند. کنتاکت های کمکی زمانی در مدار نصب خواهند شد که از قبل نوعی منبع اولیه وجود داشته باشد؛ اما در هنگام استفاده از کنتاکت کمکی باید انرژی زیادی از مدار عبور کند. حداقل در یک مدار باید دو کنتاکت وجود داشته باشد تا مدار عملکرد بهتری داشته باشد.
کنتاکت کمکی چگونه کار می‌کند؟
کنتاکت های کمکی دارای یک سیم پیچ با کنتاکت های پر قدرت با جریان کم در دو طرف هستند. مجموعه کنتاکت هایی که ولتاژ پایینی دارند، بدین گونه برچسب گذاری می شوند. معمولا سیم یا فیوز زمانی که بار اضافه به آن می رسد، دچار سوختگی می شود.
عملکرد کنتاکت بدین نحو است که به سوئیچ اجازه می دهد تا کلید دیگری را کنترل کند و دیگر هیچ دود و سوختگی در مدار تولید نشود. همچنین کنتاکت های کمکی دارای ویژگی تاخیر زمانی هستند که از ایجاد شدن قوس و آسیب در صورت باز شدن کنتاکتور، جلوگیری می کند.
کاربرد کنتاکت کمکی چیست؟
بیشترین کاربرد از کنتاکت های کمکی در برق صنعتی و اتوماسیون صنعتی است. در زمان خاموش یا روشن کردن نوعی الکتروموتور، در واقع کنتاکت های کمکی نقش تیغه خودنگهدار و فیدبک سیستم را دارند. زمانی که کاربر کلید آغاز در مدار را فشار می دهد، تیغه no کاملا بسته شده و به همین دلیل برق مورد نیاز مدار تامین می شود.
تا زمانی که کلید توقف را فشار ندهید، کنتاکت های کمکی به حرکت خود ادامه می دهد که همین امر از تفاوت کنتاکت کمکی و کنتاکت اصلی به شمار می رود. از کنتاکت های کمکی برای تامین برق و کنترل مرکزی در تاسیسات صنعتی بزرگ، ساختمان های اداری یا تجاری و … استفاده می شود.
آشنایی با کنتاکت اصلی
از دیگر کنتاکت های موجود در صنعت، کنتاکت اصلی است که در ادامه به تفاوت کنتاکت کمکی و کنتاکت اصلی خواهیم پرداخت. در کنتاکت اصلی از نوعی دیسک عایق استفاده می شود که در واقع کنتاکت های مختلف را از هم جدا می کند. برای ایجاد اتصال در مدار به نیروی بسیار زیادی نیاز است؛ زیرا هر دو قسمت دستگاه باید کاملا بر هم فشرده شوند، تا اتصال کامل برقرار شود.
کنتاکت اصلی وظیفه کنترل عملکرد تجهیزات موتوری مانند کلیدها، قطع کننده مدار و … را برعهده دارد. مکانیزم فنری در بین دو کنتاکت در شرایط عادی که برق به آن ها وصل نمی شود، موجب جدایی کنتاکت ها می شود. زمانی که کلید مدار باز می شود، فنر باز شده و موجب اتصال کنتاکت ها با هم می شود. در واقع مزیت اصلی کنتاکت اصلی این است که در مواقعی که نیاز به ولتاژ و آمپر بالا در کلیدها باشد، این کنتاکت ها بسیار مفید عمل می کنند.
کنتاکت اصلی چگونه کار می‌کند؟
در کنتاکت اصلی نوعی میدان الکترومغناطیسی در هنگام انرژی دار شدن سیم پیچ تولید می شود. همانطور که در تعریف کنتاکت اصلی گفتیم، در ساختار آن نوعی میله فلزی به آهنربا متصل می شود. زمانی که میدان الکترومغناطیسی تولید می شود، به میله نیرو وارد شده و این میله به سمت کنتاکت جا به جا می شود.
نیرویی که توسط سیم پیچ تولید می شود نسبت به نیروی فنر بسیار بیشتر و قوی تر است. تا زمانی که این انرژی تولید شده در سیم پیچ تخلیه نشود، هر دو نوع کنتاکت در موقعیت باقی می مانند و هیچ تغییری پیدا نمی کنند. پس از اینکه انرژی سیم پیچه تخلیه شد، نیروی مغناطیسی در مدار به صفر می رسد و میله فلزی به دلیل نیروی فنر به حالت نرمال و قبلی خود بر می گردد. این گونه کنتاکت برای عملکرد سریع قطع و وصل در مدار طراحی شده اند.
کاربرد و ویژگی‌های کنتاکت اصلی
معمولا کاربرد اصلی کنتاکت اصلی در سیستم هایی است که برق به صورت متناوب قطع و وصل می شود و از نظر ساختاری شباهت زیادی به رله دارند. کنتاکت های اصلی برای تقویت جریان خروجی در کنترل سیستم های تغذیه کننده همچون مدار روشنایی و الکتروموتورها استفاده می شوند. اصلی ترین کاربرد کنتاکت اصلی در پمپ آب و تابلو برق های صنعتی است. برخی از ویژگی های کنتاکت اصلی به شرح زیر است:
- کنترل مصرف کننده از چندین محل
- امکان کنترل کننده و مصرف کننده از راه دور
- امکان طراحی مدار اتوماتیک برای مراحل مختلف کار
- سرعت کنترل و قطع و وصل زیاد و کم بودن استهلاک کلید
- عدم وجود سابیدگی مکانیکی به دلیل اینکه عمر مکانیکی آن ها نسبت به سایر کلیدها بیشتر است.
- عدم نیاز به استارت مجدد دستگاه و سرعت بالا در قطع
تفاوت بین کنتاکت‌های کمکی اصلی
همانطور که در بالا در خصوص تفاوت کنتاکت کمکی و کنتاکت اصلی و ویژگی های هر یک صحبت کردیم، اکنون می خواهیم به طور مفصل تری در خصوص تفاوت بین دو کنتاکت صحبت کنیم. کنتاکت های اصلی و کمکی از نظر ساختار مشابه بوده اما از نظر عملکرد تفاوت های زیادی دارند. هر کدام از این کنتاکت ها را می توانید در فروشگاه تهران اشنایدر تهیه کنید.
از کنتاکت های اصلی برای قطع و وصل کردن جریان در مدارهایی که توان بسیار بالایی دارند، استفاده می شود؛ اما کنتاکت های کمکی بیشتر نقش کنترلی داشته و نوعی سیگنال خروجی را ایجاد می کنند. از طریق کنتاکت های کمکی ابزار های دیگری همانند رله را می توان به کنتاکت وصل کرد. از دیگر تفاوت کنتاکت کمکی و کنتاکت اصلی می توان گفت که کنتاکت های اصلی از تعدادی تیغه های کمکی تشکیل شدند که بر روی آن نصب می شود. ظاهر هر دو کنتاکت کاملا شبیه هم بوده و با نگاه کردن به آن نمی توانید به تفاوت آن پی ببرید.
سخن پایانی
در این مقاله در خصوص انواع کنتاکت ها و تفاوت کنتاکت کمکی و کنتاکت اصلی صحبت کردیم. همانطور که گفتیم هر دو کنتاکت کاملا از نظر ظاهری شبیه به هم بوده و قابل تشخیص نیستند. تفاوت اصلی میان این دو کنتاکت در عملکردشان است. کنتاکت اصلی در مدارهایی با توان بالا مورد استفاده قرار می گیرند و کنتاکت های کمکی در بیشتر مدار ها استفاده می شوند. نقش اصلی کنتاکت کمکی، کنترل کننده بوده که نوعی سیگنال خروجی را ایجاد می کند. کنتاکت اصلی نیز از نوعی تیغه های کمکی تشکیل شده است.